⌈ SHUNYATA RESEARCH to amerykańska firma założona w 1997 roku przez naukowca wywodzącego się z kręgów wojskowych, pana CAELINA GABRIELA. Jego celem było zaprojektowanie i wyprodukowanie kondycjonerów i kabli zasilających AC radykalnie obniżających poziom szumów. To firma produkująca swoje kable samodzielnie, w USA – jej fabryka znajduje się Poulsbo, w stanie Waszyngton. ⌋

lekroć zaczynam pracę nad materiałami do testu któregoś z produktów firmy SHUNYATA RESEARCH, czy to kabli zasilających, kondycjonerów napięcia zasilającego, interkonektów, czy wreszcie kabli głośnikowych, staję przed problemem, z którym rzadko się mierzę: nadmiaru informacji i materiałów. To bowiem producent, który skrupulatnie dokumentuje i wyjaśnia każdy detal konstrukcji swoich produktów, przedstawia ich zalety, radzi. Oczywiste jest, że to mój problem, a nie firmy. Chcąc jednak zachować czytelny wykład na temat danego kabla lub kondycjonera, muszę część informacji pominąć.

Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę skąd się firma wzięła, czyli kto ją założył i prowadzi, wszystko będzie jasne. Jak pisałem we wstępie, pan Caelin Gabriel jest inżynierem zaangażowanym wcześniej w ściśle tajne projekty badawcze prowadzone przez amerykańską Agencję Bezpieczeństwa Narodowego (NSA). A takie zajęcie, poza dyskrecją, wymaga – tak to sobie przynajmniej wyobrażam – skrupulatności, rzetelności, a także udokumentowania każdego etapu prac. Od początku Shunyata była więc jednym z nielicznych producentów, którzy wykonują pomiary kabli, wykazując jak zmiany w przewodnikach, geometrii, a nawet wtykach wpływają na ich parametry, a w związku z tym na dźwięk.

| VENOM RCA + SP

Choć mogłoby się wydawać, że o podanie kompletu informacji postarano się tylko w drogich kablach Shunyaty, to tak nie jest – każda z czterech serii tego producenta, czyli Sigma, Alpha, Delta oraz Venom, została potraktowana z równą starannością i uwagą. O najtańszej serii czytamy:

W kablach sygnałowych SERII VENOM znajdziemy egzotyczną miedź Ohno (pojedyncze kryształy), a także techniki VTX (przewodniki z pustym rdzeniem) oraz STIS (wymienne końcówki kabli głośnikowych). Wielokrotnie nagradzane kable zasilające z serii Venom zbudowane są z masywnych przewodników OFC, ze 100% pokryciem ekranu i zestawem wtyków zasilających zaprojektowanych za pomocą naszego analizatora DTCD, co przekłada się na znacznie lepszy, natychmiastowy transfer prądu.

shunyata.com

Już ten krótki urywek pokazuje, że Venom to seria, która jest dla Shunyaty równie ważna, jak droższe. Uwagę zwraca przywołanie aż trzech różnych rodzajów miedzi – Ohno – czyli PCOCC, OFC oraz OFE. Shunyata używa ich bowiem w konkretnych aplikacjach – PCOCC w interkonektach, OFC w kablach głośnikowych i OFE w zasilających AC. Ma to techniczne uzasadnienie – przypominam, że firma wszystko mierzy i potrafi te pomiary zinterpretować – a także ekonomiczne. Bo przecież seria o której mowa nie jest droga, a jak na high-endowego producenta jest po prostu niedroga.

RCA | Interkonekty, ze względu na stosunkowo niedługie biegi oraz niewielką średnicę, stosunkowo łatwo wykonać przy pomocy lepszej miedzi, mieszcząc się w założonym budżecie. Dlatego też interkonekt Venom RCA został przygotowany z wysokiej klasy przewodnika, miedzi Ohno. O tej metodzie pozyskiwania bardzo czystej miedzi pisaliśmy już wielokrotnie. Oprócz wysokiej czystości jej najważniejszą zaletą są bardzo długie kryształy – interkonekty zbudowane są więc z przewodników monokrystalicznych.

Kabel Shunyaty w przekroju – technika Virtual Tube Geometry. Fot. Shunyata Research

Aby poprawić przepływ sygnału i zmniejszyć efekt naskórkowy , Shunyata stosuje technikę VTX, polegającą na tym, że kable ułożone są wokół pustego rdzenia tak, jakby stanowiły jeden kabel (VTX = Virtual Tube Geometry). Oprócz efektu naskórkowego ma to również zmniejszać zniekształcenia wprowadzane przez prądy wirowe. Rozwiązanie to znajdziemy zarówno w interkonekcie, jak i kablu głośnikowym tej serii. Venom RCA mają koaksjalną budowę, ale zaznaczono na nich kierunek sygnału. Kable otrzymały gęsty oplot ze srebrzonej miedzi i zakończone są ładnymi wtykami ze złoconymi stykami.

SP | Kable głośnikowe są znacznie dłuższe i mają spory przekrój, chcąc więc zmieścić się w założonej cenie trzeba było sięgnąć po inny przewodnik. W tym przypadku to OFE Alloy 101 (‌‌10100), czyli miedź beztlenowa o czystości 4N (99,99%), ale znacznie lepsza od powszechnie stosowanej OFHC (Oxygen-Free High Conductivity) w wersji Cu-OF i jedyna miedź tego typu, która posiada udokumentowany certyfikat czystości.

| Cu-OF, Cu-OFE
Oxygen-free High Conductivity Copper

Grudka naturalnej miedzi w powiększeniu – w rzeczywistości ma ona szerokość 4 cm
Fot. Jonathan Zander | Wikipedia.org

Miedź używana do przewodników zawiera również tlen – i to każda miedź. A tlen w przewodniku oznacza zniekształcenia. Jej rodzaje przeznaczone do transmisji sygnału poddawane są więc specjalnym zabiegom, które redukują jego ilość. Taka miedź nazywana jest Oxygen-free High Conductivity Copper (OFHC). Do czynienia mamy z dwoma rodzajami tego typu miedzi: Cu-OF, o czystości 99,95%, oraz Cu-OFE (Oxygen-Free Electronic) o czystości 99,99%, z której usunięto również domieszki srebra. W tej ostatniej tlen zredukowany jest do poziomu 0,0005%.

za: copperalliance.org.uk

Jednym z założeń firmy, realizowanym we wszystkich jej seriach okablowania, jest ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym oraz RF. Dlatego też nie tylko interkonekty RCA, ale i kable głośnikowe Venom SP zostały wyposażone w ekran pokrywający je w 100%. Pomimo to kabel jest całkiem giętki.

Wymienne końcówki w kablach Shunyaty to system Speaker Terminal Interconnect System. Fot. Shunyata Research

W jego podłączeniu pomoże kolejny „patent” tej firmy, to jest wymienne końcówki. System ten został nazwany ‌STIS i polega na tym, że końcówki składają się z dwóch elementów – bazy i elementu stykowego – banana lub widły (STIS = Speaker Terminal Interconnect System). Te ostatnie są zakręcane w bazie i można je szybko wymienić, na przykład jeśli kolumny lub wzmacniacz wymagają innego zakończenia lub jeśli po prostu wtyk uszkodzimy. System ten został zaprojektowany przez Caelina Gabriela, założyciela firmy.

Kable Shunyata Research odsłuchiwane były w systemie referencyjnym „High Fidelity”. Interkonekt łączył niezbalansowane wyjście RCA odtwarzacza Ayon Audio CD-35 HF Edition oraz wejście przedwzmacniacza liniowego Ayon Audio Spheris III. Porównywany był do dwóch innych kabli – wykonanego ze srebra z domieszką złota Crystal Cable Absolute Sound oraz miedzianego, srebrzonego (na zimno) kabla Acoustic Revive Absolute.

Z kolei kabel głośnikowy łączył końcówkę mocy Soulution 710 oraz kolumny głośnikowe Harbeth M40.1 (właściwie należałoby powiedzieć: ‘zestaw głośnikowy’, bo taka jest poprawna technicznie nazwa kolumn w według polskiej terminologii, utarło się jednak, że mówimy o ‘kolumnach głośnikowych’). Kabel ten porównywany był do kabla referencyjnego „High Fidelity”, czyli Siltech Triple Crown.

Nagrania użyte w teście (wybór):

• Ash Ra Tempel, Ash Ra Tempel, MG
• ART/Belle, 101780, SHM-CD (1971/2010).
• Jesteś Bogiem, soundtrack, Magic Records 3719533, CD (2012)
• Leonard Cohen, Popular Problems, Sony Music Labels SICP-4329, CD (2014); recenzja TUTAJ
• Mike Oldfield, Five Miles Out, Virgin Records/UMD Japan UICY-75879, 2 x SHM-CD + DVD (1982/2013)
• Roger Waters, Amused To Death, Columbia/Sony Music Labels (Japan) SICP-30785~6, BSCD2 + Blu-ray (1992/2015)
• Takeshi Inomata, The Dialogue, Audio Lab. Record/Octavia Records OVXA-00008, SACD/CD (1977/2001)
• Terumasa Hino, Swing Journal Jazz Workshop 1
• Terumasa Hino Concert, Takt Jazz Series/Columbia COCY-80505, „CD on Demand”, CD-R (1969/1997/2018)

W teście serii Venom zamieszczonym w magazynie „The Absolute Sound” jedna z ważniejszych konkluzji była ta związana ze stosunkiem jakości do ceny – według jej autora to kable brzmiące lepiej niż droższe odpowiedniki konkurencji (Julie Mullins, No Snake Oil, 21 października 2016, dostęp: 13.03.2019).

Widzicie państwo, staram się tego typu eksklamacji – bo takie zdanie brzmi jak jeden, wielki wykrzyknik – unikać. Kochają je działy PR i sprzedawcy, bo to „gotowiec” do reklamy, jednak dla nas, ludzi muzyki, dążących do jak najlepszego dźwięku są podejrzane. Jeślibyśmy je wszystkie brali na poważnie, okazałoby się, że niemal każdy produkt jest lepszy od tych droższych. A to przecież fizycznie niemożliwe.

Równie daleki jestem jednak ot potępiania i wytykania autorom takiego zachowania – tak się bowiem składa, że najlepsze produkty z danego przedziału cenowego mają cechy, których nie ma wiele innych, droższych produktów danego typu. Nie chodzi więc o to, że „są lepsze” w kategoriach absolutnych, a o to, że „są lepsze” w pewnych elementach. A to ma już znacznie więcej sensu.

I tak właśnie jest z testowanymi kablami – zarówno interkonekcie Venom SP, jak i głośnikowymi Venom SP. To jedne z fajniejszych kabli za te pieniądze, łączące w sobie etos dwóch różnych światów – selektywności i otwarcia dźwięku, z których znane są kable – dla przykładu Nordosta i Siltecha – oraz gęstości i miękkości, które cenimy w kablach z Japonii. Pod tym względem to kabel szczególny.

Ich barwa jest przy tym bardzo neutralna. Kable omijają kliniczne rejony szerokim łukiem, nawet się za siebie nie oglądając, a mimo to trudno wskazać zakres, który byłby w wyraźny sposób przez nie promowany lub wycofany Jeślibym musiał wejść w to zagadnienie głębiej, pewnie powiedziałbym, że najniższy bas, ale naprawdę niski, jest raczej wycofany i że niska średnica jest delikatnie podkreślona. Byłoby to jednak dzielenie włosa na czworo, bo w systemach, w których zapewne będzie grał i tak tego nie zauważymy. A może nawet będzie to działało na ich korzyść.

Poza tym to równe, mocne granie. Mocne, bo szybkość kabli Venom jest ponadprzeciętna. Co jest szczególnie ciekawe, bo trudno tu mówić o mocnym ataku dźwięku, powiedziałbym nawet, że jest on delikatnie zaokrąglony. A mimo to docenimy z nim zarówno maestrię, zmarłego w listopadzie ubiegłego roku, pana Okihiko Sugano, chociażby na płytach perkusisty Takeshi Inomata The Dialogue i trębacza Terumasa Hino na Swing Journal Jazz Workshop 1 * Terumasa Hino Concert, jak i bardzo dobry sposób nagrania oraz masteringu muzyki Leonarda Cohena z płyty Popular Problems (poza, co oczywiste, bardzo źle zarejestrowanym wokalem).

Starając się ocenić, jak wpływa to na różnicowanie, przesłuchałem nagrania z krążka Five Miles Out Mike’a Oldfielda w wersji SHM-CD z 2013 roku; nota bene – dostajemy w niej dwie wersje okładki tego albumu. W każdym razie, to typowa płyta swojego czasu, to jest mało rozdzielcza, z wycofanym, umieszczonym daleko w tyle sceny wokalem Maggie Reilly.

Z Venomem RCA płyta ta nabrała „rumieńców”, to jest miała głębokie brzmienie, ciepłe, nieco łagodne. Wyraźnie słychać kierunek zmian, jaki zachodzi w systemie po wpięciu tego interkonektu i to są zmiany idące w kierunku nasycenia harmonicznymi, zagęszczenia dźwięku, z tym że kosztem ataku i dynamiki. Blizej mu było do brzmienia Crystal Cable niż do Acoustic Revive, a w perspektywie innych produktów z tego przedziału cenowego do kabli Oyaide niż Wireworld.

Z kolei z kablem głośnikowym SP zabrzmiała ona tak, jak z interkonektami Acoustic Revive i Siltech Triple Crown, to jest ze świetnym rytmem, charakterystycznym „zawieszeniem” w każdym takcie, płynnie. Mimo że to kabel, który nie jest specjalnie rozdzielczy, czy detaliczny, to wszystko to miało dobre proporcje, bardzo ładna barwę i było gęste.

Wspominając o rozdzielczości wracam do sprawy stosunku jakości do ceny. Interkonekt Shunyata Research jest doskonale wyceniony, podobnie zresztą, jak kabel głośnikowy. Mimo że przecież interkonekt jest dwukrotnie tańszy od kabla głośnikowego, prawda? Ale to właśnie w takich detalach widać rzetelne podejście ludzi Shunyaty do swojej oferty. Interkonekt jest przecież znacznie krótszy niż kabel głośnikowy, prawda? – Jest więc tańszy. Do jego wykonania potrzeba znacznie mniej przewodów, dlatego raz, że może być tańszy, a dwa – można do jego wykonania użyć materiałów z wyższej półki. Obydwie te rzeczy tu mamy.

Są w ich brzmieniu rzeczy znakomite, to: świetne nasycenie, wyrównane pasmo przenoszenia, nasycenie, doskonale „czarne tło”, dzięki czemu brzmi gładko i płynnie, które sytuują go wyżej w cenniku, ale są i rzeczy, które przypominają, że ostatecznie zostały one wykonane z konkretnych materiałów, w konkretnej geometrii itd., z których firma rezygnuje w droższych seriach, co w szczególności dotyczy kabla głośnikowego.

Rozdzielczość jest jedną z tych rzeczy, które się poprawiają w droższych kablach. Nigdy jej nie brakuje, zapewne wszystko przykryje charakter dźwięku wzmacniacza, a jeszcze pewniej odtwarzacza plików. Nieco miękkie, otwarte, szybkie, dynamiczne, ciut ciepłe na środku pasma granie jest wystarczająco wspierane przez różnicowanie i detaliczność. Nie powiemy jednak, że to są najważniejsze elementy dźwięku serii Venom, a raczej, że wspomagające.

Podsumowanie

Venom IC ma cechy, które na tym poziomie cenowym występują niezmiernie rzadko. To doskonała spójność dźwięku, poukładanie wszystkich jego elementów, ciepło, gęstość. To naprawdę wyrafinowane brzmienie, szczególnie jeśli naszym priorytetem są barwy. Ale płacimy za to zmniejszeniem dynamiki w skali makro i zaokrągleniem ataku. To kompromis, jak zawsze w audio, tyle że doskonały kompromis. Nie wszyscy muszą się ze mną zgodzić, to ostatecznie sprawa smaku, ale nie da się zaprzeczyć, że to świetny, niedrogi, bardzo ładnie wykonany interkonekt.

Ale i Venom SP jest bardzo udanym kablem. Jest na tyle inny od interkonektu, że można go rozpatrywać oddzielnie. Tyle że obydwa kable dobrze z sobą współpracują, dopełniając się nawzajem. Kabel głośnikowy ani niczego nie rozjaśnia, ani nie przyciemnia. Gra bardzo równo. Jego zaletami są: doskonała dynamika, zrównoważenie tonalne i lekko zaokrąglony atak, co wraz z ciepłym środkiem pasma daje bardzo naturalny przekaz. Najniższy bas jest lekko wycofany, a góra otwarta. Kabel jest bardzo solidnie wykonany i stoi za nim prawdziwa inżynieria i pomiary. To wyjątkowa kombinacja dająca kabel, który zagra w dowolnym systemie i z dowolnymi komponentami.